170 lat temu Amsterdamczycy dostali… czystą wodę (do picia)
Aktualności | 1212-2023 | 15:00
Przez wieki Amsterdamczycy pili wodę o wątpliwej jakości, z całą masą chorobotwórczych bakterii. Czerpali ją głównie z kanałów i beczek na deszczówkę. Jednak 170 lat temu, 12 grudnia 1853 roku, z fontanny na Haarlemmerplein wytrysnęła pierwsza pyszna i czysta woda z wydm. Od dzisiaj w tym samym miejscu można oglądać czasową wystawę fotograficzną „170 lat wody pitnej z wydm”.
Cały Amsterdam śmierdział jak otwarte szambo
Miasto Amsterdam miało kiedyś jeden straszny problem: śmierdziało tam nieznośnie. Podziwiane dzisiaj przez turystów kanały, funkcjonowały jak otwarty ściek, w którym pływały wszelkiego rodzaju rzeczy, takie jak podroby, martwe zwierzęta i zawartość tysięcy toalet.
Zanieczyszczenia i choroby
Ponieważ amsterdamskie kanały były zbyt zanieczyszczone aby zapewnić dobrą wodę pitną, woda dla miasta była dostarczana statkami z regionu Vecht. Ale biedni nie mogli sobie pozwolić na ten luksus, więc czerpali wodę skąd się dało, narażając się na przewlekłe, często śmiertelne choroby.
Ucieczka z miasta
Rada miejska Amsterdamu wciąż snuła plany poprawy sytuacji, ale niewiele z tego wyszło. Najlepszą rzeczą, jaką można było zrobić, była ucieczka z miasta i zakup wiejskiej posiadłości. Ale, oczywiście, tylko bogaci mogli sobie na to pozwolić.
Czysta woda wydmowa (filtrowana piaskiem morskim)
Plan zaopatrzenia mieszkańców Amsterdamu w czystą wodę wydmową rozpoczął Jacob van Lennep (1802-1868). Van Lennep był patrycjuszem amsterdamskim posiadającym posiadłość w okolicach wydm w Heemstede. Pewnego letniego dnia, około 1845 roku, jego żona nalała szklankę czystej wody z wydm. Cieszyła się smaczną wodą z mężem. „Czy nie możemy przywieźć tej wody z wydm do Amsterdamu?” – zasugerowała pani Van Lennep. W ten sposób powstał plan sprowadzenia wody wydmowej z Heemstede do Amsterdamu przy użyciu najnowocześniejszych technik.
Duinwater-Maatschappij
Holenderscy inwestorzy nie byli przygotowani na zainwestowanie w projekt niezbędnego kapitału w wysokości 2,5 mln guldenów. Jednak w 1851 roku przedsiębiorczemu Jacobowi van Lennepowi udało się przekonać grupę angielskich pożyczkodawców o celowości tej inwestycji. 19 czerwca otrzymał pozwolenie od króla Wilhelma III na założenie Duinwater-Maatschappij.
Rurami do stolicy
Wykopano Oranjekom w pobliżu Heemstede i zbudowano bardzo nowoczesną przepompownię parową na Leidsevaart, która doprowadzała wodę do stolicy żeliwnymi rurami.
1 cent za wiadro
6 czerwca 1853 r. ukończono budowę rurociągu prowadzącego do wydm w pobliżu Heemstede i uruchomiono fontannę źródlaną w Willemspoort (obecnie Haarlemmerpoort) jako próbę. Wielu ciekawskich ludzi cieszyło się dziwnym widowiskiem, widząc tego dnia czystą i dobrą wodę pitną płynącą z fontanny. 12 grudnia 1853 roku każdy mieszkaniec Amsterdamu mógł po raz pierwszy kupić czystą wodę z wydm za 1 centa za wiadro w Willempoort.
Wodociągi miejskie
W 1896 roku Amsterdamse Duinwater-Maatschappij został przekazany gminie Amsterdam. Od 1909 roku przedsiębiorstwo wodociągowe, które obecnie nazywa się Waternet, dostarcza miastu oczyszczoną wodę z wydm Heemstede.
Wystawa
Od 12 grudnia na placu Haarlemmerplein można oglądać czasową wystawę fotograficzną „170 lat wody pitnej z wydm”. Można tam przeczytać więcej o stworzeniu pierwszego rurociągu wody pitnej w Holandii i o tym, jak poprawił on życie mieszkańców Amsterdamu. Wystawę będzie można oglądać do 12 stycznia 2024 roku.
(holandia.online/wnl/Zdjęcia: Archiwum Miasta Amsterdam)
